Յոթ տարեկանի ճգնաժամը

Ամերիկացի գիտնական Է. Էրիքսոնն այն կարծիքին է, որ 7 տարեկանի  ճգնաժամը կարող է հանգուցալուծվել դրական և բացասական տարբերակներով: Դրականի դեպքում երեխայի մեջ ձևավորվում է աշխատասիրություն, իսկ բացասականի դեպքում նա անլիարժեքության զգացում է ունենում: Երեխան հասկանում է, որ կարող է հարգանքի արժանանալ կամ պարսավանքի ենթարկվել իրեն հանձնարարված գործը լավ կամ վատ անելու համար: Ուսման մեջ հաջողությունների խրախուսման (ուսուցիչների, ծնողների գովեստները, ընկերների հարգանքը) շնորհիվ երեխան սկսում է սիրել աշխատանքը, ձգտում է իր գործը լավ կատարել, իսկ անհաջողությունները, բավարար չափով չխրախուսվելը կամ այն, որ նրան գնահատում են ոչ թե ուսման մեջ ունեցած իր հաջողությունների, այլ, ասենք, ծագման, արտաքինի և նման այլ հատկանիշների հիման վրա, նրա մեջ կարող են ձևավորել անլիարժեքության և ոչ ադեկվատության զգացում: 

 

Մեր հետազոտությունները ցույց են տվել, որ 7-8 տարեկանում տեղի է ունենում մարդու զարգացման ուղղության փոփոխություն. սկսվում է սեռական հասունացման շրջանը, որի ընթացքում (մոտ 12 տարում) անձը սեռահասուն է դառնում կենսաբանական, հոգեբանական և սոցիալական առումներով:  Անցումային այս շրջանում սեռական զարգացման հետ կապված փոփոխությունները տեղի են ունենում դեռևս էնդոկրին համակարգում, արտաքին դրսևորումներ դեռ չկան կամ խիստ թույլ են արտահայտված, սակայն այդ փոփոխություններն ազդում են հոգեկան ոլորտի վրա. ի հայտ են գալիս  չգիտակցված մղումներ, տագնապ, վախ, նյարդային վիճակներ`   կապված էնդոկրին ոլորտի զարգացման հետ: Ասենք, երեխան կարող է առանց որևէ պատճառի լաց լինել, վախենալ որոշակի օբյեկտներից, որոնք հաճախ խորհրդանշային իմաստ են ձեռք բերում, սկիզբ է առնում յուրահատուկ հակակրանք, երբեմն`   չգիտակցվող վախ հակառակ սեռի հասակակիցների նկատմամբ: Տղաներն ու աղջիկներն այս շրջանում կարծես վանում են իրար, խուսափում միմյանցից, փնովում են հակառակ սեռին (տղաները լավն են, աղջիկները`   վատը և հակառակը), բայց նաև առաջին սերն է ծնվում (ավելի փոքր տարիքի «սիրահարությունների» մասին խոսվում է ‚Առողջապահությանե նախորդ համարի մեր հոդվածում):  

 

Այս ճգնաժամը տարիքային ճգնաժամերից ամենամեղմն է, և, երեխաների մեծ մասը սովորաբար առանց որևէ դժվարության հաղթահարում է այն: Ծնողները, ուսուցիչները պետք է հաշվի առնեն, որ երեխան սովորել է սովորում, խաղը իր համար նոր գործունեությամբ`   ուսմամբ փոխարինել, ինչն այնքան էլ հեշտ չէ: Նա կարիք ունի օգնության և անընդհատ խրախուսման: Այս շրջանում երեխային անհաջողությունների համար պարսավելը, վիրավորելը, կոպտելը նրա մեջ «խելացի չլինելու» բարդույթ և անինքնավստահություն կձևավորեն, ինչը կարող է ուղեկցել նրան ամբողջ կյանքում: Վախի, տրամադրության փոփոխությունների դեպքում անհրաժեշտ է դիմել մասնագետի. թերապևտիկ նկարչությամբ և այդ նկարների վերլուծությամբ, հեքիաթաբուժմամբ և հոգեբանական մի շարք այլ աշխատանքներով, սովորաբար հնարավոր է լինում արագ լուծել նման խնդիրները: