Ագրոբիզնեսի ուսուցում
Բուսաբուծություն
Սերմերի որակը և դրանց նախապատրաստումը ցանքին

   Գյուղատնտեսական սերմնաբանությունն ուսումնասիրում է բույսի սերմի կառուցվածքը, մայր բույսի վրա նրանց գոյացման պայմանները, սերմի մեջ ընթացող կենսաբանական փոփոխությունները, ինչպես նաև սերմերի ցանքային որակը որոշող մեթոդիկան: 

   Յուրաքանչյուր կուլտուրայի բարձր բերքը որոշվում է նրա սերմերի միջոցով: Սերմը հանդիսանում է այս կամ այն սորտի տնտեսական, կենսաբանական բոլոր հատկությունների կրողը: Սերմի ցանքային որակը մեծ չափով կախված է մշակման պայմաններից:

   Սերմի բարձր որակական հատկանիշերի պահպանումը սկսում է դեռևս նրա բեղմնավորումից: Սերմերի ձևավորման պրոցեսում սերմը լցվում է սպիտակուցներով, ճարպերով և օսլայով հարուստ ընդհանուր պրոտոպլազմով, առաջանում են բջջապատեր և գոյանում են բջջային հյուսվածքներ: 

   Օրգանագոյացման ընթացքում սերմերը հանիսանում են բույսերի սաղմնային ստադիան: Ձևավորվելով մայրական օրգանիզմում, սերմերը ենթարկվում են այդ բույսին շրջապատող պայմանների ազդեցությանը: Այդ գործոնները, որոնք նպաստում են բույսի հաջող աճմանն ու զարգացմանը, հաճախ նպաստավոր պայմաններ են ստեղծում բարձրորակ սերմերի ձևավորման համար և, հակառակը, այն գործոնները, որոնք խանգարում են բույսի նորմալ աճին և զարգացմանը, վատացնում են սերմի որակը: Հետևյալ գործոնները ազդում են բույսի վրա և դրանք պետք է հաշվի առնել նախքան ցանքը.

Ագրոտեխնիկական մակարդակը: Բույսերի սերմերի որակի վրա ազդող գործոններից ամենագլխավորը ագրոտեխնիկական մակարդակն է: Ապացուցված է, որ բարձր ագրոտեխնիկայի պայմաններում ստացված սերմի որակը, ինչպես նաև բերքատվությունը լինում է շատ բարձր:

Սննդառության տարբեր էլեմենտների դերը: Բույսերին մեծ քանակությամբ սննդանյութերով ապահովելը ոչ միշտ է նպաստում սերմի որակի բարձրացմանը: Բարձրորակ սերմ ստանալու համար անհրաժեշտ է պահպանել սննդանյութերի պատշաճ հարաբերությունը: Օրինակ, ազոտի պակասը դանդաղեցնում է հացաբույսերի աճը, բույսերը մնում են կարճ, վտիտ և ունենում են դեղնականաչավուն գույն: Այս դեպքում ստացված սերմերը լինում են վատ զարգացած, չմշակված, ցանքային ցածր որակով: Իսկ ազոտի շատ լինելու դեպքում պակասում է սերմի քանակը: Այդպիսի պայմաններում բույսերը պառկում են, սերմերը չմշակված են լինում, պակասում է քաշը և այլն:

   Ֆոսֆորական պարարտանյութերը արագացնում են բույսերի զարգացման փուլերի ընթացքը և կրճատում են բույսի վեգետացիոն շրջանը: Սերմերը լինում են հավասար մեծությամբ: Ֆոսֆորի պակասության դեպքում դանդաղում է բույսերի զարգացումը, որը զգացվում է եգիպտացորենի ծաղկման և փոշոտման շրջանում, փաթեթից վարսանդն ուշ է դուրս գալիս, կողրը լինում է թույլ զարգացած: Սա որաշակի չափով վերաբերվում է նաև մնացած հացաբույսերին: 

Կալիումը նույնպես դրականորեն ազդում է հատիկի արագ հասունացման, խոշոր լինելու և բարձր բերքատվության վրա: Հայտնի է նաև, որ կալիումը նպաստում է հատիկի որակի բարձրացմանը և ցողունին տալիս է դիմացկունություն, որպեսզի այն չպառկի:

Ցանքի խտությունը: Սերմերի ձևավորման ընթացքի և որակի վրա ազդում են նաև սնման չափավոր մակերեսի սահմանումը, որը դաշտային պայմաններում որոշվում է ցանքի ձևով և նորմայով: Մեկ բույսին հատկացված տարածությունը պետք է ապահովվի, որը ապահովում է բույսին լրիվ չափով օգտագործելու հողի սննդանյութերը և արևի լուսային էներգիան, որի շնորհիվ մեկ միավոր տարածությունից ստացվում է առավելագույն բերք: Սերմերի շատ խիտ լինելու դեպքում մեծանում է ճյուղավորումը, որի հետևանքով ստացված սերմերը տարբերվում են քաշով, ծլունակության տոկոսով և տալիս են ցածր բերք:

Արհեստական լրացուցիչ փոշոտումը: Լրացուցիչ փոշոտումը բարձրացնում է գյուղատնտեսական շատ կուլտուրաների որակը: Լրացուցոիչ փոշոտման արդյունավետությունը բարձր է ոչ միայն տիպիկ խաչաձև փոշոտվող բույսերի մոտ, այլև ինքնափոշոտվողների մոտ: Փորձերով ապացուցված է, որ արհեստական լրացուցիչ փոշոտման շնորհիվ աշնանացան ցորենի բերքատվությունը բարձրանում է շուրջ 10% -ով և լավանում հատիկի ցանքային որակը:

   Սերմերի նախապատրաստումը սկսվում է սերմերի ընտրությունից: Ցանքի համար ընտրված սերմերը պետք է ստացված լինեն բարձր բերք տվող դաշտից, լինեն մաքուր, միատարր, վարակված չլինեն հիվանդություններով և վնասատուներով: Սերմերը պետք է լինեն նաև հավասարեցված, այսինքն նրանց երկարությունը, լայնությունը պետք է լինեն հավասար:

Վերոնշյալ գործոնների պահպանումը օգնում է ճիշտ ընտրել ցանքի համար նախատեսված սերմեր և նախապատրաստվել ցանքին, որոնք էլ բարձրորակ և մեծաքանակ բերքի կարևոր գրավականն են: